Nietypowe objawy zawału serca – czas to życie

W ostatnich latach dokonał się istotny przełom w leczeniu zawału serca. Jest on głównie związany z wprowadzeniem przezskórnych technik reperfuzji tętnicy wieńcowej. Odpowiednio wczesne udrożnienie tętnicy wieńcowej prowadzi do ograniczenia strefy martwicy, poprawia funkcję lewej komory i zmniejsza śmiertelność bezpośrednią i odległą. W Polsce doświadczenia w inwazyjnym leczeniu zawału serca mają wieloletnią tradycję, sięgają 35. lat.

Kluczowym i krytycznym momentem leczenia zawału serca jest faza przedszpitalna i związane z tym opóźnienia do rozpoczęcia leczenia z wielu powodów. W początkowym okresie silnego bólu zawałowego występuje zagrożenie nagłym zatrzymaniem krążenia i zgonem. Śmiertelność w fazie przedszpitalnej daje się jedynie oszacować i podaje się ją na poziomie ok 20-30% . Wiemy również, że największą korzyść przynosi wczesne, jak najszybsze wykonanie angioplastyki (60-90 minut od rozpoznania) prowadzące do ograniczenia martwicy lewej komory i poprawy przeżycia. Istotne jest wdrożenie na tym etapie leczenia farmakologicznego, w tym leczenia p/płytkowego ASA i dla chorych z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST silnego inhibitora P2Y12 (prasugrel lub tikagrelor przy braku p/wskazań). Z tych powodów skrócenie opóźnienia w leczeniu pacjentów z zawałem serca jest celem ratującym życie ! Dodatkowo warto pamiętać, że czasy opóźnień w zawale serca są bardzo dobrym wskaźnikiem jakości opieki w ochronie zdrowia.

Opóźnienia przedszpitalne dotyczą dwóch składowych: ze strony pacjenta i ze strony systemu opieki zdrowotnej. W Polsce opóźnienia od pojawienia się objawów do leczenia reperfuzyjnego są jednymi z najdłuższych w Europie i wynoszą ponad 3 godziny. Z badań, które przeprowadziliśmy na Śląsku wynika, że ok. 2/3 czasu opóźnień z wiązane jest z pacjentem a ok. 1/3 z systemem opieki zdrowotnej.

Kampanie zmniejszające te opóźnienia są ukierunkowane w szczególności na grupy chorych, wśród których są one najdłuższe: chorzy starsi, z terenów wiejskich i małych miasteczek, kobiety czy chorzy z cukrzycą. Istotną grupę stanowią również chorzy z nietypowymi dolegliwościami w przebiegu zawału. Edukacja w zakresie nietypowych objawów zawału serca i zwiększenie świadomości o konieczności szybszego wzywania pomocy medycznej to główne cele kampanii w tym obszarze. A problem jest duży, ponieważ dotyczy ok 12-14% chorych z zawałem serca. W roku 2021 wg danych NFZ zanotowano w kraju 68 tysięcy przypadków zawału serca. Oznacza to, że około 9 tysięcy pacjentów z zawałem ma nietypowe dolegliwości. Dotyczy to głównie kobiet, chorych po CABG, przebytym zawale, z cukrzycą, starszych, z zawałem serca NSTEMI, po przebytym udarze, z przewlekła chorobą nerek i niewydolnością serca.

To wśród tych chorych powinniśmy głównie zwracać uwagę na różne ,,maski zawału” takie jak np.: duszność, nudności, wymioty, nagłe osłabienie, zlewne zlewne poty, bóle w nadbrzuszu, okolicy międzyłopatkowej (do różnicowania z tętniakiem rozwarstwiającym aorty). Mam nadzieję, że ta kampania będzie kolejnym krokiem pozwalającym uratować wielu chorych z nietypowymi dolegliwościami w przebiegu zawału serca.

Mariusz Gąsior
Kierownik III Katedry i Oddział Kliniczny Kardiologii SUM,
Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

CARD/22/09/23_npr